مقایسه عجیب و تکان دهنده بازار مسکن ایران و عربستان

به گزارش صد آنلاین، بازار مسکن ایران طی سال‌های گذشته با بحران‌های جدی مواجه شده است. افزایش پیاپی قیمت‌ها در مقابل رشد ناچیز درآمدها، خانه‌دار شدن را برای قشر بزرگی از جامعه به آرزویی دست‌نیافتنی تبدیل کرده است. این در حالی است که نگاهی به بازار مسکن کشور‌های منطقه نشان می‌دهد، شرایط خرید خانه در آنها به مراتب مطلوب‌تر از ایران است.

 برای نمونه، در عربستان سعودی برنامه‌های اصلاحی و سرمایه‌گذاری‌های گسترده باعث شده شهروندان این کشور دسترسی آسانی به خرید مسکن داشته باشند.

جهش چشمگیر قیمت مسکن در ایران طی سال‌های اخیر، توان خانه‌دار شدن را برای بسیاری از خانواده‌ها دور از دسترس کرده است. 

با وجود رکود معاملات، قیمت مسکن همچنان در مسیر افزایشی قرار دارد و فاصله میان درآمد‌ها و قیمت خانه هر روز بیشتر می‌شود.اما آیا کشور‌های همسایه، مانند عربستان سعودی نیز با چنین چالش‌هایی روبه‌رو هستند، یا شهروندان آن کشور دسترسی راحتی به خرید خانه دارند؟ عربستان یک پله با راحت‌ترین کشور جهان در خرید خانه فاصله دارد! بررسی‌های تجارت‌نیوز از داده‌های منتشرشده در Numbeo که به بررسی جدیدترین داده‌های اقتصادی کشورها و محاسبه هزینه زندگی در سراسر جهان می‌پردازد، نشان می‌دهد ایران با نسبت قیمت به درآمد ۲۳.۴ برابری، در جایگاه دوازدهم سختی خرید خانه از میان ۱۰۵ کشور موجود در این لیست قرار دارد.  با این حال، عربستان با نسبت قیمت به درآمد ۳.۱ برابری، تنها یک پله با قعر فهرست فاصله دارد و در رتبه ۱۰۴ قرار گرفته است. این بدان معنی است که شهروندان عربستان با پس‌انداز کامل درآمد خود، توانایی خانه‌دار شدن بعد از سه سال را خواهند داشت.

بنابراین ایران در شاخص نسبت قیمت مسکن به درآمد ۹۲ پله با عربستان فاصله دارد. تورم ۲ درصدی عربستان سعودی در برابر تورم ۳۴.۵ درصدی ایران! بررسی نرخ تورم ایران و عربستان نیز که عامل تاثیرگذاری برای کاهش یا افزایش قدرت خرید مردم است، نشان می‌دهد نرخ تورم در ایران طبق داده‌های Trading Economic در اکتبر ۲۰۲۴ برابر با ۳۴.۵ درصد بوده است. نرخ تورم در آذرماه بر اساس گزارش مرکز آمار ۳۲.۵ درصد برآورد شده بود. با این‌حال نرخ تورم در کشور عربستان سعودی در نوامبر ۲۰۲۴ برابر با دو درصد بود که نسبت به ماه گذشته ۰.۱ درصد افزایش یافته بود. بر اساس گزارش اداره کل آمار عربستان، در بخش مسکن و خدمات عمومی، قیمت‌ها با افزایش مواجه شده‌اند.

تورم مسکن ۹.۱ نسبت به ماه گذشته افزایش یافته که این افزایش عمدتاً به دلیل بالا رفتن ۱۰.۸ درصدی اجاره مسکن بوده است.

 با این حال عربستان با وجود افزایش تورم در ماه گذشته، همچنان وضعیت بسیار بهتر و مناسب‌تری دارد. به‌طوری‌که اختلاف تورم ایران و عربستان حدود ۳۲.۵ درصد است. به این‌ترتیب پس‌انداز پول در عربستان بسیار کار راحتی است و تقریباً نگرانی‌ای بابت کاهش ارزش پول وجود ندارد. این در حالی است که در ایران شهروندان با پس‌انداز درآمد خود، روزبه‌روز ارزش پول‌شان را از دست داده و مدت‌زمان خرید کالای مد نظرشان از جمله خانه را افزایش می‌دهند. ایران رتبه ۸۱ و عربستان رتبه ۶۷ قیمت مسکن را کسب کرد بررسی داده‌های Numbeo حاکی از آن است که قیمت مسکن در ایران و عربستان تفاوت چشمگیری ندارد.

 با این حال قیمت خانه در عربستان مقداری بالاتر از ایران است. قیمت‌ها در پایتخت این دو کشور نیز تفاوت زیادی ندارد. بر اساس آخرین آمار موجود، متوسط قیمت یک متر آپارتمان در مرکز شهر تهران حدود ۲۰۶۶ دلار و در حومه شهر نیز حدود ۱۴۲۷ دلار است. متوسط قیمت هر آپارتمان در مرکز شهر ریاض، پایتخت عربستان نیز حدود ۲۳۳۵ دلار و در حومه شهر نیز ۱۰۶۶ دلار است.

 با این حال، متوسط قیمت یک متر خانه در مراکز شهرهای ایران حدود ۱۲۶۴ دلار و در حومه‌های شهر حدود ۷۸۴ دلار برآورد شده است. این شاخص در مراکز شهرهای عربستان سعودی نیز حدود ۱۶۹۲ دلار و در حومه شهرها ۱۰۷۹ دلار است که نشان می‌دهد قیمت عمومی مسکن در عربستان از قیمت عمومی مسکن در ایران تا حدودی بالاتر است. به این ترتیب ایران رتبه ۸۱ و عربستان سعودی نیز رتبه ۶۱ در گرانی قیمت مسکن را کسب کردند. با این حال این مقایسه بدون در نظر گرفتن دیگر عوامل مانند درآمد، صحیح نیست. متوسط درآمد ماهانه هر عربستانی ۱۸۰ میلیون تومان است! برای درک بهتر از وضعیت بازار مسکن ایران و عربستان، مقایسه درآمد این دو کشور الزامی است.

بررسی‌های تجارت‌نیوز حاکی از آن است که طبق آخرین داده‌های Numbeo متوسط درآمد ماهانه در ایران (پس از کسر مالیات) حدود ۲۶۰ دلار یا به عبارتی ۲۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. گفتنی است مقدار اعلام‌شده «میانگین» درآمد است و طبیعتاً درآمد بسیاری از مردم از این رقم کمتر است. بیشتر بخوانید: جدیدترین ارقام از بازار اجاره مسکن در تهران + جدول متوسط درآمد ماهانه مردم عربستان (‌پس از کسر مالیات) نیز حدود ۲۲۳۹ دلار و ۹۱ سنت اعلام شده که معادل ۱۷۹ میلیون میلیون و ۱۹۲ هزار تومان است. بنابراین متوسط درآمد یک عربستانی با متوسط درآمد ۸.۶ ایرانی برابر است. به عبارتی برای رسیدن به متوسط درآمد یک عربستانی، ۸.۶ نفر ایرانی باید کار کنند!

خرید آسان خانه در عربستان با وام‌های ۴ تا ۷ درصدی و بازپرداخت ۲۵ ساله! با وجود درآمد بالاتر در عربستان، وام‌های ارائه‌شده از سوی بانک‌های این کشور نیز مناسب و مقرون‌به‌صرفه هستند. این در حالی است که تسهیلات عرضه‌شده برای مسکن در ایران علاوه بر اینکه کافی نیستند، سود بالایی نیز دارند و به‌صرفه نیستند. داده‌های Numbeo بیانگر آن است که نرخ بهره وام مسکن با فرض بازپرداخت ۲۰ ساله حدود ۲۲.۸۳ درصد است. 

نرخ بهره در عربستان سعودی اما ۴.۷۶ درصد با فرض بازپرداخت ۲۰ ساله برآورد شده است. با این حال بر اساس گزارش BSF وام مسکن خانه‌اولی‌ها در عربستان، با بازپرداخت ۲۵ ساله و سود ۶.۹ درصدی ارائه می‌شود. بنابراین عربستانی‌ها با پس‌انداز بخشی از درآمد خود و دریافت وام مسکن، به‌راحتی قادر به خرید مسکن هستند. کمک ۲۹ میلیون دلاری دولت پادشاهی عربستان به ۳۹ هزار مستاجر نیازمند! بر اساس گزارش arabnews در سال ۲۰۲۴، بیش از ۱۲ هزار واحد مسکونی به خانواده‌های نیازمند اختصاص داده شد. این اقدام، سهمی مهم در اهداف پادشاهی عربستان برای تامین مسکن ۴۰ هزار خانواده نیازمند طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۵ دارد که بخشی از برنامه مسکن چشم‌انداز ۲۰۳۰ است. 

بر اساس این گزارش، وزارت شهرداری‌ها و مسکن عربستان اعلام کرده است ۱۱۰ میلیون ریال سعودی (معادل ۲۹.۲۸ میلیون دلار) برای ۳۹ هزار مورد از مستاجرانی که با مشکلات پرداخت اجاره مواجه بودند، حمایت مالی ارائه کرده است. همچنین طبق گزارش momah در نوامبر ۲۰۲۳، اعلام شده بود ۳۰۶۰ قطعه زمین رایگان برای خانواده‌های سعودی در دسترس خواهد بود. این اقدام نیز به منظور اهداف کلی چشم‌انداز ۲۰۳۰ صورت گرفته است.

 از سویی طبق گزارش‌های مختلف، عربستان سعودی قصد دارد با ساخت شهرهای جدید و تولید مسکن مناسب در مناطق رو به رشد برای طبقه متوسط، میزان عرضه و تقاضا برای مسکن را در عربستان کنترل کند تا بر اساس برنامه مسکن چشم‌انداز ۲۰۳۰ حدود ۷۰ درصد از عربستانی‌ها مالک خانه شوند.

 در ایران نیز طرح‌های حمایتی در قالب مسکن مهر، مسکن ملی، نهضت ملی مسکن و همچنین واگذاری زمین رایگان به خانوارهایی که فرزند سوم‌شان پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به دنیا آمده است ارائه شده، با این حال تاکنون هیچ‌کدام از این طرح‌ها به هدف‌گذاری مورد نظر خود نرسیده و ثمربخش نبوده است.

 به این ترتیب تمامی موارد گفته‌شده حاکی از آن است که میزان دسترسی به خرید مسکن و وضعیت این بازار در کشور عربستان بسیار بالاتر از ایران است. این در حالی است که عربستان در دهه‌های گذشته آرزوی برنامه‌های حمایتی مشابه در ایران را داشت.

 منبع: تجارت نیوز