دوشنبه ۰۳ دی ۱۴۰۳
به نظر می‌رسد که ایران در خطرناک‌ترین لحظه تاریخ معاصر خود قرار دارد. ارتش‌های نیابتی اش در غزه، لبنان و سوریه درهم شکسته شده‌اند و به دنبال موجی از حملات هوایی دقیق اسرائیل به سامانه دفاع هوایی ایران در اکتبر، این کشور تقریباً در برابر حمله بی‌دفاع به نظر می‌رسد.
یوآو گالانت، که وزیر دفاع پیشین اسرائیل بود و بیشتر کارزارهای نظامی این کشور علیه ایران و نیروهای نیابتی آن را رهبری کرد، می گوید: «ما نشان دادیم که ایران آسیب‌پذیر است.» گالانت این هفته در یک نشست توجیهی در واشینگتن توضیح داد که بمباران ویرانگر اما نسبتاً کم‌بازتابِ اسرائیل در ۲۶ اکتبر «فرصتی برای اقدام علیه ایران» پیش از تولید سلاح هسته‌ای فراهم کرده است.
تصمیمات آمریکا درباره چگونگی بهره‌برداری از ضعف ایران – چه با مذاکره برای یک توافق هسته‌ای الزام‌آور و چه در صورت ناکامی در این زمینه، با اقدام نظامی قاطع – به رئیس‌جمهوری منتخب، دونالد ترامپ، واگذار خواهد شد. ترامپ ماه گذشته در پاسخ به احتمال جنگ با ایران پس از روی کار آمدنش در ۲۰ ژانویه، به مجله تایم به طرز تهدیدآمیزی گفت: «هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد.»
اگرچه توجه جهانی به ترامپ معطوف شده، اما مقامات ارشد دولت بایدن نیز به من گفتند که آنها نیز این فرصت پیشِ‌رو برای دیپلماسی تحمیل coercive diplomacy»» در موضوعات هسته‌ای با ایران ضعیف‌شده را درک می‌کنند. اگرچه اسرائیل نقش تعیین‌کننده‌ای در تضعیف ایران ایفا کرد، اما رئیس‌جمهور جو بایدن با اعزام ناوهای هواپیمابر، هواپیماها، زیردریایی‌ها و سایر نیروها پشتیبانی مهمی فراهم آورد.
حمله اسرائیل در ۲۶ اکتبر به‌گونه‌ای طراحی شده بود که ایران را در برابر حملات آینده بی‌دفاع کند. یک منبع نظامی اسرائیلی گفت که موجی حیرت‌انگیز از ۱۲۰ جت در این حمله شرکت داشتند. هواپیماهای اسرائیلی رادارهای دفاع هوایی و سامانه‌های ضدهوایی محافظ تهران و همچنین کارخانه‌های کلیدی تولید سوخت برای موشک‌های بالستیک ایران را هدف قرار دادند. این حمله در پاسخ به بمباران ایران در اول اکتبر با حدود ۲۰۰ موشک بالستیک علیه اسرائیل انجام شد، اما برنامه‌ریزی آن ماه‌ها پیش آغاز شده بود.
گالانت توضیح داد که ماموریت، به زبان ساده، این بود که پس از آن «ایران ضعیف‌تر و اسرائیل قوی‌تر» شود، به طوری که تهران نتواند به حملات آینده به طور قاطع پاسخ دهد. مقامات اسرائیلی معتقدند که ایران برای دو سال آینده قادر نخواهد بود به طور قابل توجهی به زرادخانه محدود موشک‌های بالستیک خود اضافه کند. در همین حال، سامانه‌های دفاع هوایی ایران به ویژه در اطراف پایتخت نابود شده‌اند.
به نظر می‌رسد اسرائیل کریدوری به داخل ایران ایجاد کرده و مسیری روشن برای هواپیماهای خود برای حمله به تهران فراهم ساخته است. این سطح جدیدی از آزادی عملیاتی است که به اسرائیل اجازه می‌دهد اهدافی را در ایران تقریباً به همان سادگی که در غزه و لبنان حمله می‌کرد، مورد هدف قرار دهد.
گالانت در ۵ نوامبر به دلیل آنچه نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو «بحران اعتماد» خواند، برکنار شد. این دو بیش از یک سال بر سر استراتژی جنگ غزه اختلاف داشتند، گالانت معتقد بود که دستاوردهای میدانی اسرائیل باید با یک طرح منسجم برای مرحله «فردای پس از جنگ» تثبیت شود، چیزی که نتانیاهو با آن مخالف بود. گالانت به عنوان وزیر دفاع، به طور نزدیک با نیروی هوایی و سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل برای برنامه‌ریزی حملات به لبنان و ایران همکاری می‌کرد.
اسرائیل توانایی خود را برای فلج کردن سامانه‌های دفاع هوایی ایران در ۱۹ آوریل با حمله به یک سامانه پیشرفته اس-۳۰۰ ساخت روسیه در نزدیکی اصفهان نشان داد. این حمله در پاسخ به حمله ایران در ۱۵ آوریل با بیش از ۳۰۰ موشک و پهپاد مسلح انجام شد. اسرائیل عمدتاً این حمله را دفع کرد اما تصمیم به تلافی محدود گرفت. گالانت گفت: «ما آنها را به طور دقیق هدف گرفتیم، اما این کافی نبود که آنها را بازداریم.»
در حمله بعدی در اکتبر، جت‌های اسرائیلی چهار سامانه دفاعی اس-۳۰۰ را در اطراف تهران هدف قرار دادند. رادارهای این سامانه‌ها از حیث نظری می‌توانستند حملات را از فاصله ۳۰۰ کیلومتری تشخیص دهند. اکنون، گالانت در جلسه توجیهی گفت: «هیچ دفاع استراتژیکی در اطراف تهران وجود ندارد.»
اسرائیل همچنین اجزای کلیدی توانمندی موشک‌های بالستیک ایران را هدف قرار داد. جت‌های اسرائیلی تمام تأسیسات مخلوط‌کننده، تولیدکننده سوخت جامد برای نیروی موشکی مشهور تهران را بمباران کردند. یک گزارش از مؤسسه مطالعات جنگ در ۱۲ نوامبر خاطرنشان کرد: «تهیه مخلوط‌کننده‌های جدید [از چین] حداقل یک سال طول می‌کشد و این نشان می‌دهد که حملات ارتش اسرائیل دست‌کم به طور موقت پیشرفت برنامه موشک‌های بالستیک ایران را مختل کرده است.»
یک منبع نظامی اسرائیلی تخمین زد که پیش از حمله اکتبر، ایران قادر بود روزانه سوخت جامد کافی برای دو موشک بالستیک جدید تولید کند. اکنون تولید آن احتمالاً به یک موشک در هفته محدود شده و این کمبود یک سال ادامه خواهد داشت.
آسیب‌پذیری جدید ایران ممکن است این کشور را به سمت دستیابی به زرادخانه هسته‌ای سوق دهد، تلاشی برای بازدارندگی در برابر دشمنان متوقف‌ناشدنی. ایران سوخت کافی برای تولید یک بمب را دارد، اما تحلیلگران آمریکایی معتقدند که این کشور همچنان ماه‌ها تا ساخت کلاهک قابل نصب روی موشک‌های بالستیک دوربرد فاصله دارد.
چگونه می‌توان پیشرفت ایران را متوقف کرد؟ پیش از آغاز جنگ غزه، دولت بایدن امیدوار بود که یک توافق تازه در زمینه تسلیحات هسته‌ای با ایران برای جایگزینی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) به دست آورد. ترامپ نیز، با وجود خروج از برجام در سال ۲۰۱۸، با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و دیگران درباره مذاکره برای یک توافق بزرگ‌تر و سخت‌تر گفتگو کرده بود.
اگر دیپلماسی اجباری نتواند توان هسته‌ای ایران را متوقف کند، ممکن است اسرائیل و ایالات متحده گزینه اقدام نظامی را بررسی کنند. بسیاری از تأسیسات هسته‌ای ایران در اعماق زمین مدفون شده‌اند و تحلیلگران معتقدند تنها ایالات متحده سلاح‌های متعارف به اندازه کافی قوی برای انهدام آن پناهگاه‌ها را دارد.
گالانت امیدوار است که ایالات متحده و اسرائیل برای جلوگیری از یک ایران هسته‌ای همکاری کنند، اما تأکید کرد: «اسرائیل ابزارهای لازم برای حمله به دارایی‌های ایران به طور دقیق، قاطع و پیچیده را دارد. در صورت نیاز، در اقدام تردید نخواهیم کرد.»
زمان در تهران، اورشلیم و واشنگتن در حال گذر است. با وجود تمام بحران‌هایی که ترامپ به ارث خواهد برد، رویارویی قریب‌الوقوع میان اسرائیل و ایران شاید فوری‌ترین و خطرناک‌ترین چالش باشد.
منبع: واشینگتن پست
انتشار این مطلب به معنای تایید آن از سوی صد آنلاین نیست و صرفا برای آگاهی خوانندگان صد آنلاین منتشر شده است.