يکشنبه ۰۴ آذر ۱۴۰۳
بازدید:۹۸۲
صد آنلاین | لزوم تحرک بیشتر دستگاه سیاست خارجی در نظم جدید جهـانی .به گزارش صد آنلاین ، حسن رضایی در روزنامه کیهان نوشت : رهبر معظم انقلاب، طی دیدار اخیر خود با مسئولین نظام، می‌فرمایند:« بنده مدّتی قبل گفتم که دنیا در معرض یک تحوّل سیاسی مهم است؛ یعنی وضع نظم جهانی در حال تغییر است که خب حالا این حرف دارد از جاهای مختلف شنیده می‌شود، تکرار می‌شود. من امروز می‌خواهم عرض بکنم که این تحوّل جهانی خوشبختانه در جهت تضعیف جبهه دشمنان جمهوری اسلامی است؛ این چیز مهمّی است.»
معظم‌له سپس در تبیین وظیفه دولت در برخورد با این شرایط می‌فرمایند:« خب این چه چیزی را اقتضا می‌کند؟ اقتضا می‌کند که ما در مسئله سیاست خارجی، ابتکاراتمان را افزایش بدهیم؛ ابتکار و تحرّک و فعّالیّت و مانند اینها را باید افزایش بدهیم و از فرصت استفاده کنیم.»
آن‌گونه که در بخش پیشین گزارش اشاره شد، به باور کارشناسان، تلاش دیپلماتیک برای پیوستن ایران به جمع کشورهای عضو گروه بریکس در سال پیش رو را می‌توان یکی از مصادیق بهره‌مندی هوشمندانه از فرصت‌های تغییر نظم بین‌المللی در فضای فعلی محسوب نمود.
یک کارشناس حوزه بین‌الملل در همین زمینه می‌گوید:«گسترش مبادلات تجاری بر اساس ارزهای ملی و حرکت اقتصاد بخش‌های مختلف جهان به سمت دلارزدایی، تمایل کشورهای عضو بریکس برای تعریف یک ارز بین‌المللی جدید را تقویت خواهد کرد و پیوستن ایران به بریکس، بدین لحاظ حائز اهمیت زیادی خواهد بود. بریکس با ۲۴ درصد تولید ناخالص داخلی جهان، بیش از ۱۶ درصد سهم در تجارت جهانی دارد و بیش از ۴۰ درصد از جمعیت جهان را نمایندگی می‌کند. ظرفیتی که می‌تواند در سایه افول اقتصادی اروپا و غرب به دلیل بحران انرژی، مسیر آینده اقتصاد جهان را تعیین کند.»
به گزارش ایرنا، مارکو فرناندز، پژوهشگر برزیلی در جریان یک نشست بین‌المللی در چین از گروه بریکس خواست بر ایجاد یک سیستم مالی جایگزین برای مقابله با هژمونی دلار آمریکا در مبادلات جهانی تمرکز کند. وی می‌گوید: «مصادره ده‌ها میلیارد دلار از ذخایر ارزی و دارایی‌های کشورهایی مثل ایران، ونزوئلا و افغانستان، مصادره ۳۰۰ میلیارد دلار از دارایی‌های روسیه توسط آمریکا و اروپا زنگ خطری را برای جهان به صدا درآورده است و این اقدامات بر ضرورت پیدا کردن جایگزینی برای سلطه دلار آمریکا تاکید می‌کند.»
دلار به پایان سلام می‌کند؟ لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل نیز اخیرا در سفر به چین و شرکت در نشست بانک توسعه کشورهای بریکس در شهر شانگهای، گفته است:« چه کسی تصمیم گرفته ارزهای ملی ما ضعیف و در کشورهای دیگر هیچ ارزشی نداشته باشند؟ چه کسی تصمیم گرفت که پس از حذف استاندارد طلا، دلار باید ارز اصلی باشد؟» یک کارشناس روابط بین‌الملل می‌گوید: «دقت در این تحولات جریان اقتصاد جهانی، می‌تواند برای جایابی موفق در نظم جهانی در حال ظهور، بسیار مهم باشد. علی الخصوص اینکه طبق سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه که در تاریخ ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی توسط رهبر معظم انقلاب به رؤسای قوا ابلاغ شده، تقویت رویکرد اقتصادمحور در سیاست خارجی و روابط منطقه‌ای و جهانی و تقویت پیوندهای اقتصادی با اولویت همسایگان به عنوان یکی از بندهای اصلی سیاست‌ها ذکرشده است.»
رهبر معظم انقلاب در اجتماع عظیم زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی در روز نخست سال جاری فرمودند:« ارتباطات قوی با آفریقا و آمریکای لاتین جزو برنامه‌های حتمی ما است و ان‌شاءالله این برنامه را دنبال خواهیم کرد.»
بر این اساس کارشناسان معتقدند استفاده از بستر سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، انعقاد پیمان‌های پولی دو جانبه برای حذف چرخه دلار از مناسبات و تسهیل جابه‌جایی ارز، تسهیل روادید تجاری بین ایران و کشورهای همسایه در کنار نگاه به بازار بزرگ و جذاب آفریقا و آمریکای لاتین، می‌تواند از جمله مهم‌ترین الزامات سیاست خارجی کشور در سال پیش‌رو تلقی شود.
شکست آمریکا در تقابل با ایران
توافق اخیر ایران و عربستان با وساطت چین که درواقع شکست مفتضحانه طرح «ناتوی عربی» آمریکا در برابر جمهوری اسلامی بود را می‌توان از دیگر مصادیق شکست غرب در انزوای ایران و فشار به جمهوری اسلامی تلقی کرد. واقعیاتی که نشان می‌دهد بازوان قدرتمند ایران در منطقه غرب آسیا، به عنوان یکی از مهم‌ترین اهرم‌های شکل‌دهی نظم نوین جهانی در حال نقش‌آفرینی است.
محمد حسن قدیری ابیانه کارشناس مسائل سیاسی در همین زمینه به گزارشگر کیهان می‌گوید:« خود غربی‌ها اعتراف می‌کنند که آمریکا در تقابل با ایران شکست خورده و تحولات نشان می‌دهد که از این پس بیشتر شکست خواهند خورد. تحلیلگران خودشان مدتهاست مسئله افول آمریکا را به عنوان یک ابرقدرت مطرح می‌کنند. آخرین بار رئیس‌دستگاه‌های امنیتی آمریکا این حرف را زد. الان بسیاری از استراتژیست‌های دوست و دشمن، اعلام می‌کنند که آمریکا دیگر آن آمریکای سابق نیست. حتی پیش‌بینی می‌شود که هند هم تا سال 2050 به اولین قدرت اقتصادی دنیا تبدیل شود.» وی در ادامه با اشاره به ضعف آمریکا در چند جبهه مختلف می‌افزاید:«در درون آمریکا شکاف بسیار بزرگی وجود دارد که حتی یکی از ژنرال‌های قدیمی آمریکا این امکان را مطرح کرد که در انتخابات پیش روی آمریکا ممکن است برای اولین بار شاهد یک کودتا باشیم. بحث تجزیه آمریکا در رسانه‌های آمریکایی مثل نیویورک‌تایمز به صورت یک احتمال بسیار جدی مطرح می‌شود. آمریکا بدهکارترین کشور دنیاست. دولت فدرال آمریکا 31 تریلیون دلار بدهی دارد و مجموع بدهی دولت، شرکت‌ها و مردم آمریکا تقریبا به 95 تریلیون دلار می‌رسد. سرانه بدهی به ازای هر آمریکایی بیش از 70 هزار دلار است. از نظر نظامی هم آمریکا بسیار ضعیف شده است. علائم این ضعف چیست؟ عدم پاسخگویی به حمله موشکی به عین الاسد از جمله این نشانه‌هاست. فرار مفتضحانه از افغانستان یک نشانه دیگر است. بسیاری از تجهیزات خود را آنجا، جا گذاشتند. نتوانستند ببرند، نه اینکه دوست نداشته باشند ببرند، نتوانستند ببرند.»
پایگاه‌های آمریکا در منطقه نقطه ضعف آن است
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به توافق اخیر ایران و عربستان، می‌افزاید:« در واقع، ایران قدرت خود را به آمریکا دیکته کرد. علاوه بر اینکه تحولات چند سال اخیر در منطقه به کشورهای عربی نشان داد آمریکا تکیه‌گاه سستی است. آمریکایی‌ها نشان دادند حتی برای آنهایی که در خدمتشان هستند، ارزشی قائل نیستند. در ماجرای فرار از افغانستان، سگ‌ها را روی صندلی هواپیما و افغانی‌های همکار خود را در قسمت باز هواپیما جای دادند. اینها را حتی به آمریکا نبردند و در قطر تخلیه کردند. کشورهای عربی که امید داشتند آمریکا حافظ آنها باشد، حالا کم‌کم به این نتیجه می‌رسند که حتی وجود پایگاه‌های آمریکا در کشورهای عربی تبدیل به نگرانی آنها شده است. چون می‌دانند اگر آمریکا از این پایگاه‌ها علیه ما استفاده کند، هم پایگاه‌ها مورد هدف ما قرار خواهد گرفت و هم امکانات و زیرساخت‌های کشوری که پایگاه‌ها در آن حضور دارند. آمریکا هم این‌طور نیست که اگر خواسته باشد از پایگاه‌های خود در این کشورها استفاده کند، برود و از حکام این کشورها اجازه بگیرد.»
وی می‌افزاید: «آمریکایی‌ها چه در زمان ترامپ و چه در زمان بایدن، بن سلمان را به شدت تحقیر کردند. با اینکه بن سلمان قراردادهای پرسودی با آمریکایی‌ها بست ولی ترامپ از او با عنوان گاو شیرده نام برد. در خبرها درز پیدا کرده بود که بعد از ملاقات بن سلمان با ترامپ در کاخ سفید، ترامپ دستور می‌دهد تا بروند و مبلمان آنجا را ضدعفونی کنند. بایدن هم پیش از سفر به عربستان گفته بود به هیچ وجه با ولیعهد عربستان دیدار نخواهد داشت و برنامه‌ها را از طریق پادشاه پیگیری خواهد کرد. اما چون نیازمند این بود که قبل از انتخابات پارلمانی در آمریکا، نفت ارزان شود، سفری به عربستان داشت و با بن سلمان ملاقات کرد.
رسانه‌های آمریکایی پیرامون این سفر نیز مطالب تحقیرآمیزی علیه بن‌سلمان نوشتند و گفتند که الان بحث در کاخ سفید این است که چطور پروتکل‌های دیدار را تنظیم کنند تا بایدن با بن سلمان دست ندهد که بعدا هم واقعا دست نداد. نتیجه چه شد؟ بن سلمان بعد از سفر بایدن، خواستار کاهش دو میلیون بشکه‌ای تولید نفت شد، در حالی که روسیه خواستار کاهش یک میلیون بشکه‌ای تولید بود. اخیرا هم عربستان موافقت کرده است باز 500 هزار بشکه کمتر تولید کنند. ظاهرا سعودی‌ها هم جهت باد را فهمیده‌اند و متوجه هستند که جهان در حال تغییر است و یک نظم چندقطبی در حال شکل گیری است.»
لزوم تعویض سفرای کم کار با افراد فعال
مجموعه این عوامل نشان می‌دهد که نظم نوین جهانی واقعا در حال شکل گیری است. تغییر رویکرد دستگاه سیاست خارجی از غربگرایی بیمارگونه دولت سابق به روال کنونی، می‌تواند نویددهنده هوشیاری دستگاه دیپلماسی برای استفاده از فرصت‌های جدیدی باشد که نو به نو خلق می‌شوند.
یک کارشناس سیاسی اما معتقد است تعویض سفرای کم کار و تعیین افراد باسواد و فعال در برخی کشورهای مهم، از دیگر ملزومات تحرک داشتن برای استفاده از تغییر نظم جهانی است.
به عقیده وی، ترس تاریخی آمریکا از نزدیکی چین و روسیه، اکنون در مسیری غیرقابل بازگشت قرار گرفته و مجموعه تحولات بین‌المللی نشان می‌دهد دنیای غرب محور به پایان خود نزدیک و نزدیک‌تر شده است. هنری کیسینجر وزیر امور خارجه اسبق آمریکا در گردهمایی سال گذشته داووس، در ماه مه، از پایان فوری خصومت‌ها در اوکراین حمایت کرد تا مبادا روسیه به اتحاد دائم با چین سوق داده شود. با این حال، به دلیل گفتن اینکه مسکو می‌تواند کریمه را حفظ کند، در لیست دشمنان اوکراین قرار گرفت و مورد انتقادات شدیدی از سوی حامیان جنگ در رسانه‌های غربی قرار گرفت.
برچسب ها :