جمهوری آذربایجان وارد بازی جدیدی شد

نویسنده: طاهره حسن پور، دانش آموخته روابط بین الملل در دانشگاه خوارزمی و تحلیلگر مسائل بین الملل

روابط میان کشورهای نظام بین المللی همیشه در نوسان و تغییر شرایط برحسب منافع متغیر است. اگر بخواهیم صحت این مسئله را دریابیم، باید با دیدی واقع بینانه به مسائل جهانی نظر بیافکنیم. با گذشت زمان و تقابل ملل و دولت ها شاهدیم که واقع گرایی بیشترین حرف را برای اثبات نظریه خود در نظام طبیعی جهانی دارد. مسئله انسان گرگ انسان در نظریه فوق هنوز هم از اعتبار بیشتری در توصیف روابط میان کشورها دارد. در میان تهاجم و تقابل کشور تنها مانع بازدارنده برخورد، قدرت نظامی هر کشوری است که به اصطلاح هژمونی نظامی گفته می شود.

جمهوری آذربایجان کنونی، کشوری تازه مستقل شده از اتحاد جماهیر شوروی، در زمان جنگ های ایران و روس طی عهدنامه های موسوم به گلستان و ترکمنچای از سرزمین اصلی خود ایران در زمان قاجاریان جدا شده است. در واقع این کشور در گذشته های نه چندان دور جزئی از اراضی رسمی ایران بوده است. مناسبات جمهوری آذربایجان و ایران به علت حوزه های تمدنی مشترک و یکسان در شرایطی از دوستی و همکاری بوده است. مناقشه قراباغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان سویه های اتحاد ایران را به سوی آذربایجان هدایت کرد و ایران به عنوان کشور دوست و مانند برادر پشتیبانی خود را از این کشور نشان داد. اما در مدت زمان اخیر، رژیم صهیونیستی با ورود خود به این کشور معادلات روابط مابین ایران و جمهوری آذربایجان را بر هم زده است.

سوال ایجاد شده در مورد سه کشور مذکور حاکی از آن است که اسرائیل با چه هدفی سعی در گرمی روابط با جمهوری آذربایجان دارد که تنش در روابط با ایران را موجب می شود؟

رژیم صهیونیستی، عنوان غاصب خود را همواره با خود حمل می کند. تصور این رژیم بدون غاصب بودن آن معنای کاملی نمی دهد. منطقه خاورمیانه یکی از محیط های آشفته نظام بین الملل است که مسیر بازی قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای را تحت تاثیر قرار می دهد. ایران یکی از کشورهای حاضر در این منطقه و قدرتی منطقه ای محسوب می شود. تقابل این رژیم با ایران در منطقه خاورمیانه چنان نتایجی خوبی را برای رژیم صهیونیستی به ارمغان نیاورده است. 

ورود اسرائیل به قفقاز و ایجاد روابط با کشورهای این منطقه ایجاد تنش در روابط ایران با همسایگان شمالی را موجب می شود. هدف این رژیم در این منطقه به خصوص در ایجاد روابط با جمهوری آذربایجان، استفاده از این کشور برای تنش در روابط با ایران است. 

جمهوری آذربایجان و ایران باید مسیرهای دیپلماتیکی مناسب را برای جلوگیری از تقابل را برگزینند؛ در این خصوص کشور جمهوری آذربایجان باید از اهداف رژیم غاصب نشانه های شوم تنش و درگیری را دریابد و برای جلوگیری از ایجاد تقابل با همسایه خود اقدامی انجام دهد. 

بر حسب آنچه در جهان امروز اتفاق می افتد به خصوص از طریق بازیگرانی که قدرت ناراضی تلقی می شوند و تغییر و تحول نظام بین الملل را مهم می انگارند، چنانچه پیشتر گفته شد، بیشتر به اهمیت نظریه واقع گرایی پی می بریم که روابط کشورها را چیزی جز منافع آنها مشخص نمی کند. بنابراین ایران باید بیشترین فعالیت را در زمینه سیاست خارجی خود با دول همسایه انجام دهد تا توطئه های رژیم صهیونیستی را خنثی کند.