جمعه ۲۵ آبان ۱۴۰۳
بازدید:۲۵۲
چالش‌های جدید ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اختلافات بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی به فرصتی مهم برای بنیامین نتانیاهو تبدیل شده است تا با حمایت از دونالد ترامپ برای حمله به زیرساخت‌های هسته‌ای ایران فشار بیاورد. در این میان، دولت پزشکیان چه تدابیری برای مقابله با این طرح‌ها خواهد اندیشید؟چالش های آژانس بین المللی انرژی اتمی با ایران به فرصتی استثنایی برای نتانیاهو تبدیل شده تا از رهگذر حل نشدن منازعات بر سر برنامه هسته ای جمهوری اسلامی، ترامپ را برای حمله به زیرساخت های اتمی کشورمان متقاعد کند. دولت پزشکیان چه برنامه ای برای مقابله با این طرح دارد؟
رسول سلیمی: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حاشیه نشست «کاپ ۲۹» با اشاره به عدم محدودیت آژانس برای بازرسی از تأسیسات هسته‌ای ایران، اعلام کرد که برجام یک پوسته توخالی است. گروسی با همین لحن و محتوا در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه و یک روز پیش از سفر به تهران مدعی شده بود: «دولت ایران باید درک کند که اوضاع بین‌المللی به طور فزاینده‌ای درحال متشنج شدن است و فرصت‌ها برای مانور در حال کاهش است و یافتن راه‌هایی برای دستیابی به راه. حل. های دیپلماتیک ضروری است.» او در ادامه به دسترسی آزاد کارشناسان و بازرسان آژانس برای بازرسی از تأسیسات هسته‌ای ایران اذعان کرد اما گفت: «ما باید بیشتر بررسی کنیم. با توجه به اندازه، عمق و جاه‌طلبی برنامه هسته‌ای ایران، ما باید راه‌هایی پیدا کنیم تا دسترسی آژانس بیشتر شود.»
تمرکز گروسی بر مسئله ایران در اجلاس کاپ ۲۹ باعث شد تا «کاظم غریب‌آبادی»، معاون حقوقی و بین‌المللی وزیرخارجه در پیامی در شبکه ایکس خبر دهد: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای یک دیدار ۲ روزه از ایران، چهارشنبه شب وارد تهران خواهد شد و این سفر در ادامه تعاملات ایران و آژانس و همچنین در راستای بیانیه مشترک ۴ مارس ۲۰۲۳ ۲ طرف انجام می شود.» این در حالی است که با پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست جمهوری ایران، گروسی اعلام کرده بود که آمادگی سفر به ایران و دیدار با پزشکیان را دارد. او در سخنرانی آغاز نشست سالانه آژانس گفت: من مشتاقانه منتظر ارتباط با رئیس‌جمهور ایران به منظور ارائه اطمینان خاطر به جامعه بین‌المللی در مورد صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران هستم.
اشتیاق گروسی برای سفر به ایران در حالی است که او در سفر قبلی خود به ایران در مارس ۲۰۲۳ بعد از دیدار با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه گفته بود تهران در اجرای تعهدات خود در توافق با آژانس شکست خورد. گروسی همچنین تهران را به عدم همکاری با آژانس بخصوص در زمینه عدم صدور روادید برای چندین بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متهم کرد.
ناظران سیاسی معتقدند بر اساس تفسیری که ایران از توافق با آژانس دارد، به دلیل آنکه ایران پروتکل الحاقی را به دلیل خروج امریکا از برجام تعلیق کرده و اجرا نمی‌کند، در چارچوب توافق جامع پادمانی نمی‌تواند اجازه دهد که آژانس دوربین‌های نظارتی را نصب کند. بنابراین اختلاف بین ایران و آژانس بر مبنای تفاوت در تفسیر و برداشتی است که دو طرف از اساسنامه آژانس و توافق جامع پادمانی دارند.
چه آنکه با وجود خروج یکجانبه «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا از توافق برجام در سال ۲۰۱۸، گروسی معتقد است که در طول ریاست‌جمهوری او «همکاری خوبی با ترامپ» داشته است. آنچنان که گروسی در ادامه مصاحبه خود با خبرگزاری فرانسه اظهار داشته «برجام اکنون یک پوسته توخالی است.»
کارشناسان سیاسی می گویند نتانیاهو تلاش خواهد کرد حمایت ترامپ را برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران جلب کند؛ بنابراین به ایران توصیه می کنند که به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دهد تا نظارت های خود را از کارخانه های غنی سازی بر اساس برجام از سر گیرند.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید با توجه به سابقه دوستی طولانی مدت بنیامین نتانیاهو و ترامپ، در بحبوحه رویارویی اسرائیل با ایران و محور مقاومت در خاورمیانه می‌تواند موضع نخست وزیر اسرائیل را علیه ایران تقویت کند.
چه آنکه در بیانیه دفتر نخست وزیر اسرائیل نیز به نقل از نتانیاهو آمده است: «در چند روز گذشته، من سه بار با رئیس‌جمهور منتخب، دونالد ترامپ صحبت کرده‌ام ... گفت‌وگوهایی که برای تقویت بیشتر اتحاد مستحکم میان اسرائیل و ایالات متحده برنامه‌ریزی شده‌اند» نتانیاهو تاکید کرده: «ما در مورد تمامی ابعاد تهدید ایران و خطرات ناشی از آن، دیدگاهی کاملا مشترک داریم.» نتانیاهو همچنین گفت که با دونالد ترامپ درباره «فرصت‌های بزرگ پیش روی اسرائیل در زمینه صلح و گسترش آن» صحبت کرده است.
ناظران سیاسی معتقدند دولت بعدی ترامپ احتمالاً شامل همان بازیگران دوران پیشین نخواهد بود. جرد کوشنر(داماد ترامپ) که در دوره اول ریاست جمهوری او مسئول سیاست در خاورمیانه بود، گفته است که قصد ندارد در دولت ترامپ نقشی ایفا کند. در نتیجه بسیاری بر این باورند که ممکن است دولت دوم ترامپ بیشتر به دنبال این باشد که دارایی‌های ایالات متحده را حتی برای نزدیک‌ترین متحدانش کمتر در معرض خطر قرار دهد. اما این به معنای امکان ضربه به آن منافع نخواهد بود. چرا که ترامپ با برجسته سازی حس ملی گرایی امریکایی ها در انتخابات پیروز شده و در صورت ضربه به آن منافع، رویکرد خشونت آمیز حداکثری را همچون گذشته در پیش قرار خواهد گرفت.
ترامپ خود را بیش از هر رئیس جمهور دیگری در تاریخ آمریکا طرفدار اسرائیل نامیده است. او سفارت ایالات متحده را از تل آویو به بیت‌المقدس منتقل کرد، حرکتی که روسای جمهور آمریکا مدت ها وعده آن را داده بودند اما هرگز به آن عمل نکردند. او حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را به رسمیت شناخت که اکثر کشورهای جهان هنوز آن را «اراضی اشغالی سوریه» می‌دانند. مهمترین دستاورد او در سیاست خارجی، توافق ابراهیم بود که به چندین دهه بحث و اختلاف نظر بر سر اینکه گفته می‌شد صلح بین اسرائیل و همسایگاه عرب بدون تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی هرگز امکان‌پذیر نیست پایان داد. حالا باید دید چالش های ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی به فرصت استثنایی برای نتانیاهو تبدیل خواهد شد تا ترامپ را در جهت اهداف اسرائیل ترغیب کند؟ به نظر می رسد دولت پزشکیان با درک چنین معادله ای همکاری با گروسی را با جدیت دنبال خواهد کرد.