سهشنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۳
مهدی بازرگان، روزنامه نگار
پس از حمله تروریستی چهارشنبه گذشته در آنکارا، جنگنده‌های ترکیه چندین شهر را در شرق و شمال سوریه بمباران کردند. در بمباران شهرهای رقه، کوبانی، منبج، حسکه و تلرفعت، نیروگاه‌های برق، ایستگاه‌های قطار، نانوایی‌ها و لوله‌های انتقال آب هدف قرار گرفت. ترکیه، پکک را عامل حمله آنکارا می‌داند؛ اما معلوم نیست چرا غیرنظامیان و زیرساخت‌های حیاتی شمال و شرق سوریه را نابود می‌کند. به گزارش شرق، این در حالی است که نیروی هوایی ترکیه اعلام کرده بامداد پنجشنبه مواضع شبه‌نظامیان کُرد در عراق و سوریه را هدف قرار داده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشته این اقدام یک حمله تلافی‌جویانه در پی حمله افراد مسلح به یک شرکت دفاعی ترکیه بوده که پنج کشته و بیش از ۲۰ زخمی برجا گذاشت. علی یرلی‌کایا، وزیر کشور ترکیه، حمله به کارخانه هوافضای تی‌ای‌آی در نزدیکی آنکارا را «تروریستی» خواند و ضمن متهم‌کردن پکک گفت دو مهاجم که شامل یک زن و یک مرد بودند، «کشته شده‌اند».
وزارت دفاع ترکیه بعد از حملات به خاک سوریه و عراق، در بیانیه‌ای و بدون اشاره به جزئیات مواضعی که هدف قرار گرفته، خبر داد ۳۰ هدف در حملات هوایی این کشور نابود شده است. آنکارا گفته تمام جوانب احتیاط را انجام داده تا به غیرنظامیان آسیبی نرسد. در چنین شرایطی، وزیر امور خارجه اسرائیل در پرسشی عنوان کرده «چرا حملات اسرائیل را محکوم می‌کنید، ولی به بمباران‌های مناطق مسکونی توسط ترکیه واکنش نشان نمی‌دهید؟». ترکیه می‌گوید در جریان این حملات هوایی ۵۹ نفر از اعضای پکک را که آنکارا «تروریست» می‌خواند، کشته است؛ اما بخش شبه‌نظامی و مسلح پکک در سوریه گفته این حملات منجر به جان‌باختن ۱۲ غیرنظامی در شمال و شرق سوریه شده است.
در همین حال، جبهه دموکراتیک سوریه (اس‌دی‌اف) که کردها رهبری آن را در دست دارند، صبح روز گذشته گفت «موج جدیدی» از حملات ترکیه علیه مواضع این گروه شبه‌نظامی مخالف بشار اسد آغاز شده و طی آن در جریان حمله به یک «تجمع غیرنظامیان»، ۱۲ نفر کشته شده‌اند. هم‌زمان گروه ناظر بر مسائل حقوق‌بشری سوریه که مقر آن در بریتانیا‌ست نیز گفته است جنگنده‌های ترکیه و پهپادهای نظامی این کشور، تأسیسات زیربنایی در شمال و شرق سوریه را هدف قرار داده‌اند. این گروه افزوده شهرهایی همچون رقه، کوبانی، منبج، تلرفعت و حسکه شاهد حملات جدی بوده‌اند و جنگنده‌های ارتش ترکیه بامداد پنجشنبه هم به حملات خود ادامه داده و نقاطی مانند ایستگاه‌های قطار، نیروگاه‌های برق، یک ایست بازرسی و یک نانوایی را هدف قرار داده‌اند.
*** پ.ک.ک، مسئولیت حمله تروریستی در ترکیه را بر عهده گرفت
در همین حال، حزب کارگران کردستان (پکک) مسئولیت حمله روز چهارشنبه که مقر شرکت صنایع هوافضای ترکیه (توساش) واقع در نزدیکی آنکارا پایتخت این کشور را هدف قرار داد و در آن پنج نفر کشته شدند، بر عهده گرفت. طبق گزارش الجزیره، این حزب در بیانیه‌ای که توسط خبرگزاری‌ها منتشر شد، گفت این عملیات توسط یک مرد و یک زن انجام شده است. این در حالی است که رسانه‌های ترکیه دیروز (جمعه) به نقل از رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، گزارش دادند عاملان این حمله مسلحانه از سوریه به خاک ترکیه نفوذ کرده بودند.
هم‌زمان دولت باحچلی که از نمایندگان ارشد پارلمان ترکیه است، پیشنهاد آزادی عبدالله اوجالان را روز پنجشنبه و در دیدار با نمایندگان حزب حرکت ملی طرح کرد. حزب حرکت ملی یک حزب ملی‌گرای افراطی است و برای ارتباط با «گرگ‌های خاکستری» هم معروف است. پیشنهاد دولت باحچلی خیلی زود موجب شد گمانه‌زنی‌ها درباره تلاش‌های پشت پرده برای آزادی آقای اوجالان در رسانه‌های ترکیه آغاز شود. عبدالله اوجالان که سابقه مبارزات او با دولت مرکزی ترکیه به حدود ۴۰ سال پیش باز‌می‌گردد، ۲۵ سال است در زندان است و به همین علت برخی ناظران، میزان نفوذ او بر رهبران امروزی حزب پکک را مورد تردید قرار داده‌اند.
*** اردوغان ضمن تهدید پکک: از پوتین خواستیم اقدامات لازم برای عادی‌سازی با سوریه را اتخاذ کند
در شرایطی که ارتش ترکیه حملات هوایی مکرری را به مواضعی در خاک عراق و سوریه در دو روز گذشته (پنجشنبه و جمعه) در دستور کار خود قرار داده است، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، عنوان کرد: «از ابتدا همواره تأکید کردیم که موافق تمامیت ارضی سوریه و برقراری صلح پایدار و عادلانه و فراگیر در کشور همسایه هستیم». رئیس‌جمهوری ترکیه هنگام بازگشت از شهر کازان گفت: ما به حفاظت از مرزهای خود و مبارزه با تشکیلات تروریستی، بدون هیچ تبعیضی میان آنها پایبند هستیم. به نوشته لیسنا و طبق گزارش روسیا الیوم، او تصریح کرد: منطقه ما به حلقه‌ای از آتش تبدیل شده و متأسفانه هر روز این حلقه تنگ‌تر می‌شود و ما امیدواریم دولت سوریه از فواید عادی‌سازی صادقانه و حقیقی روابط با ترکیه مطلع شود و گام‌های مناسب را اتخاذ کند.
رجب طیب اردوغان ابراز امیدواری کرد در مرحله آتی شاهد گام‌های سازنده در این مسیر برای ایجاد روابط عادی میان ترکیه و سوریه باشد. او گفت: با پوتین همه این مسائل و موضع و انتظارات‌مان را بررسی کردیم و خواستار اتخاذ گام‌های لازم برای تضمین پاسخ بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، به دعوت‌مان شدیم. همچنین رئیس‌جمهور ترکیه حین بازگشت از جمهوری تاتارستان که برای شرکت در اجلاس رهبران بریکس در آنجا حضور داشت، در گفت‌وگو با خبرنگاران در هواپیما در ارتباط با حمله تروریستی به توساش تأکید کرد: «حمله تروریستی آنکارا توسط عوامل تروریستی که از شمال سوریه به کشور نفوذ کرده بودند، اجرا شده است. تروریست‌ها مترسک و دست‌نشانده هستند. هدف ما یک ترکیه عاری از تروریسم است و به این هدف نیز دست خواهیم یافت. ما به تلاش‌های خود برای از بین بردن تروریسم در منبع آن ادامه می‌دهیم و اگر در سوریه باشد، آنچه را لازم است انجام خواهیم داد».
وی تصریح کرد: ما به هدف خود برای ساختن یک ترکیه درخشان، آرام و امن که سایه تاریک و خونین تروریسم از کشورمان کاملا برداشته شده است، حتما خواهیم رسید. ما با وجود خائنان، بیشتر کار و بیشتر تولید خواهیم کرد. ما با موفقیت‌های خود مزاحم کسانی خواهیم شد که ترکیه آنها را آشفته کرده است. رئیس‌جمهور ترکیه در ادامه گفت: «تلاش‌های گروه‌های تروریستی که از بی‌ثباتی سوریه سوءاستفاده می‌کنند تا تحت حمایت برخی کشورهای غربی قرار گیرند، فایده‌ای ندارد. استفاده آمریکا از گروه‌های تروریستی منطقه در راستای اهداف خود و امنیت اسرائیل یک واقعیت آشکار است. پ‌ی‌د/ی‌پ‌گ، شاخه گروه تروریستی پکک در سوریه، محکوم به منزوی‌ماندن و رها‌شدن است. انتظار ما این است که دولت سوریه با درک منافع حاصل از عادی‌سازی صادقانه و واقعی با ترکیه، گام‌های خود را در این راستا بردارد».
اردوغان در ادامه سخنان خود درباره اجلاس بریکس گفت: «بریکس پلتفرمی بزرگ است که اقتصادهای در حال رشد را کنار هم قرار می‌دهد. باید این واقعیت را ببینیم و ما می‌خواهیم روابط خود را با بریکس توسعه دهیم. پس از دیدار شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین از ترکیه، من نیز به چین سفر خواهم کرد. در دیدار با آقای پوتین نیز دیدیم که انتظاراتی درباره تبادل زندانیان وجود دارد. ما از نزدیک مراحل مربوط به تبادل زندانیان را دنبال می‌کنیم».
رئیس‌جمهور ترکیه در ادامه سخنان خود درباره تحریم تسلیحاتی علیه اسرائیل گفت: «ترکیه در سازمان ملل روند تحریم جامع تسلیحاتی اسرائیل را آغاز کرد و هم‌اکنون شاهد افزایش حمایت از این طرح هستیم. امیدواریم ما به‌عنوان «ائتلاف بشریت»، در این ابتکار موفق باشیم و دری را برای صلح پایدار باز کنیم».
اردوغان همچنین درباره استفاده از ارز ملی گفت: «تجارت با ارزهای ملی، تجارت آزاد است؛ بنابراین سیستم‌های مالی و پرداخت جایگزین تجارت بین‌المللی را تسهیل و متنوع می‌کند. ما از سال‌های متمادی مدافع استفاده از پول‌های ملی برای تجارت هستیم. این وضعیت فشار ارز بر تجارت میان کشورها را از میان برمی‌دارد».
رئیس‌جمهور اردوغان در پیامی ضمن تأکید بر اینکه از نظر تأمین منابع برای صنایع دفاعی با هیچ مشکلی مواجه نیستند، اظهار کرد: در دیدار دوجانبه با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان، دیدیم که می‌توان گام‌های مثبتی در رابطه با جنگنده‌های یوروفایتر برداشت و انگلستان و آلمان به این موضوع نظر مثبتی دارند./شرق