و امروز، این حرکت بیسابقه اوکراین در خاک روسیه، محدودیتهای ماشین جنگی کرملین را آشکار کرده است. در حالی که بسیاری همچنان ارتش روسیه را نیرویی مقاومت ناپذیر با تجهیزات تقریبا بی حد و حصر مردان و ماشینها میدانند، امروز به طور فزایندهای آشکار میشود که در واقعیت، تلاش پوتین برای فتح اوکراین، ارتش او را به طرز خطرناکی تحت فشار قرار داده که قادر به دفاع از روسیه نیست.
ولودیمیر زلنسکی؛ رییس جمهوری اوکراین در ابتدا امیدوار بود که با حمله به روسیه، بتواند پوتین را برای انتقال نیروها از اوکراین به جبهه داخلی تحت فشار قرار دهد. اما هنوز این اتفاق رخ نداده است. در عوض، ارتش روسیه به پیشروی پیوسته خود در شرق اوکراین ادامه داده و از زمان آغاز تهاجم فرامرزی اوکراین، تعدادی شهر و روستای جدیدی را تصرف کرده است. در عین حال، این واقعیت که پوتین مجبور شده است بین حمله به اوکراین و دفاع از روسیه یکی را انتخاب کند، خود گویای آن است.
مشکلات روسیه در جبهه کورسک جدیدترین نشانه این است که مسکو در حال تجربه مشکلات فزاینده نیروی انسانی است. طبق گزارشها، در ماههای اخیر، ارتش روسیه مجبور شده است به طور چشمگیری پاداشهای پیشنهادی به نیروهای جدید را افزایش دهد.
به گزارش خبرگزاری روسی وییورستکا Vyorstka، کسانی که با ثبت نام برای جنگ در اوکراین موافقت میکنند، اغلب در وضعیت سلامتی بسیار ضعیفی هستند و میانگین سنی داوطلبان از چهل در شروع تهاجم به حدود پنجاه سال رسیده است.
نشانههای دیگری مبنی بر اینکه پوتین مجبور است ته بشکه را بتراشد تا ردههای خالی ارتش خود را دوباره پر کند، گزارشهای اخیر است مبنی بر اینکه ملوانان تنها ناو هواپیمابر روسیه؛ دریاسالار کوزنتسوف، از خدمت دریایی خارج شده و به عنوان پیاده نظام به اوکراین اعزام شدهاند. روسیه همچنین در حال تصویب قوانین جدیدی است که به متهمان اجازه می دهد قراردادهای نظامی امضا کنند و از پیگرد قانونی خودداری کنند و تا به حال، دهها هزار زندانی روسی برای مبارزه در اوکراین از زندان آزاد شدهاند.
در همین حال، هنگامی که نیروهای اوکراینی در اوایل ماه آگوست از مرزهای شرقی خود به منطقه کورسک عبور کردند، متوجه شدند که بیشتر نیروهای دفاعی روسیه در منطقه مرزی توسط نیروهای سرباز وظیفه جوان که به زودی در تعداد زیادی تسلیم شدند، تشکیل میشد. این به اوکراین اجازه داد تا صندوق مبادله خود را دوباره پر کند و تعدادی مبادله زندانیان را انجام دهد، رخدادی که باعث ایجاد ناراحتی قابل توجهی در جامعه روسیه شده است.
از سوی دیگر، واکنش محدود پوتین به تهاجم کورسک اوکراین نشان میدهد که او به خوبی از کاستیهای ارتش خود آگاه است. پوتین به دور از تهدید جنگ جهانی سوم یا تلاش برای متحد کردن کشورش علیه مهاجم خارجی، به دنبال کماهمیت جلوه دادن کل تهاجم بوده است و در مورد اولین اشغال خارجی سرزمین روسیه از زمان جنگ جهانی دوم تا امروز، بهطور قابلتوجهی چیزی برای گفتن نداشته است.
این واکنش شدید از همان روزهای اول حمله اوکراین که پوتین در ابتدا آن را یک «تحریک» صرف نامید، مشهود است. طبق گزارشها، کرملین به رسانههای روسی دستور داده است که اهمیت تهاجم اوکراین را به حداقل برسانند و وظیفه دارند مخاطبان داخلی را متقاعد کنند که حضور نیروهای اوکراینی در داخل روسیه یک وضعیت «عادی جدید» است.
البته این بدان معنا نیست که ارتش روسیه در آستانه سقوط است. برعکس، پوتین اخیرا از برنامههای بلندپروازانهای برای گسترش بیشتر ارتش خود به یک و نیم میلیون سرباز پرده برداری کرده. حرکتی که آن را به دومین کشور بزرگ جهان پس از چین تبدیل میکند. او همچنین میتواند دور بعدی بسیج را در صورت لزوم اعلام کند، اما این به طور بالقوه میتواند به ناآرامیهای داخلی دامن بزند و هزاران جوان روس را متقاعد کند که از کشور فرار کنند.
پوتین مطمئنا نیاز به یافتن تعداد زیادی نیروی اضافی دارد زیرا به دنبال جبران خسارات سرسامآور روسیه و رسیدن به هدف خود است. به گفته مقامات آمریکایی، سپتامبر 2024 خونینترین ماه جنگ برای سربازان روسیه در اوکراین بود، اما از نظر مناطق جدید تصرف شده نیز یکی از موفق ترین ماهها نیز بوده است. با توجه به اینکه روسیه به راحتی از اوکراین پیشی گرفته است، پوتین به وضوح روی ظرفیت بسیار بیشتر کشورش برای جذب و ادامه جنگ حساب میکند.
در سوی دیگر ماجرا، به نظر میرسد رهبران اوکراین این محاسبات را به خوبی درک میکنند. در واقع، به نظر میرسد که آنها تصمیم جسورانهای برای حمله به روسیه گرفتهاند، چراکه دریافتهاند، ماندن در یک جنگ فرسایشی با دشمن بسیار بزرگتر خود، اقدامی برای یک خودکشی ملی خواهد بود.
مشکل دیگر این است که همه با استدلالهای عملیات کورسک قانع نشدهاند، برخی از منتقدان آن را یک قمار بیملاحظه و یک اشتباه راهبردی میدانند که دفاع اوکراین را در لحظهای حساس تضعیف کرده است. با این وجود، نمیتوان انکار کرد که حمله موفق شده است. با این حال، نکته مهم این است که تهاجم اوکراین به منطقه کورسک روسیه همچنین نشان داد که ارتش گسترش یافته پوتین بسیار آسیب پذیرتر از آن چیزی است که کرملین دوست دارد جهان باور کند.