به لطف جنگ در اوکراین، تهدید پهپادها، به‌ویژه انواع انتحاری با نمای اول شخص (FPV) که بسیار مانورپذیر هستند، برای تانک‌ها و سایر خودروهای زرهی به‌طور کامل آشکار شده است. اکنون یک رقابت گسترده برای افزودن دفاع‌های ضد پهپاد به طرح‌های موجود و آینده آغاز شده است، که شامل همه چیز از اسلحه‌های اضافی گرفته تا جنگ الکترونیک و موارد دیگر می‌شود.

این گزینه شامل تجهیز وسایل نقلیه زرهی به دستگاه‌های پیشرفته کورکننده لیزری برای از کار انداختن حسگرهای اپتیکی پهپادهای رده پایین‌تر است، که به این وسیله می‌توان مانع از انجام حملات دقیق و مرگبار توسط آن‌ها شد. این رویکرد با جلوگیری از عملکرد دقیق این پهپادها، آن‌ها را از توانایی حملات مؤثر محروم می‌کند، و در نتیجه، به راهکاری کم‌هزینه و با قابلیت بی‌پایان برای دفاع در برابر این تهدیدات تبدیل می‌شود.

بریتانیا و لتونی مناقصه‌ای را برای تأمین پهپادهای FPV برای اوکراین به نمایندگی از ائتلاف قابلیت پهپاد باز کرده‌اند. وزارت دفاع بریتانیا اعلام کرده که این رقابت با هدف تولید این پهپادها در مقیاس وسیع و با قیمت مناسب، با استفاده از قدرت صنایع غربی برگزار می‌شود.

بر اساس اعلام وزارت دفاع بریتانیا، این ائتلاف قصد دارد تا ۱۵ سری پهپادهای سبک کوادکوپتر مسابقه‌ای با نمای اول شخص (FPV)، هر کدام شامل ۲۰ پهپاد (در مجموع ۳۰۰ پهپاد)، و گزینه‌های احتمالی مرتبط را تهیه کند. کل ارزش قرارداد برای ۳۰۰ پهپاد FPV ۳۰۰,۰۰۰ پوند (بیش از ۳۸۳,۰۰۰ دلار بر اساس نرخ‌های فعلی) برآورد شده است. این محاسبات نشان می‌دهد که هزینه هر پهپاد حدود ۱,۰۰۰ دلار (۱,۲۷۷ دلار) خواهد بود.

هدیه چینی ها یا اشتباه رسانه ای

ایران به نظر می‌رسد که یک سلاح لیزری انرژی هدایت شده ساخت چین را به کار گرفته که هدف آن «کور کردن» پهپادها یا حتی نابودی آن‌ها در شرایط خاص است، به همراه دیگر قابلیت‌های جدید مقابله با پهپاد. دولت ایران نقش مهمی در گسترش جهانی سامانه‌های هوایی بدون سرنشین، از جمله پهپادهای انتحاری، داشته است، اما با همان نوع تهدیدها مواجه است، به‌ویژه از سوی اسرائیل.

تصاویری که گفته می‌شود یک سامانه مقابله با پهپاد لیزری را در پایتخت ایران، تهران نشان می‌دهند، برای اولین بار جمعه نصر به صورت آنلاین منتشر شد. گفته می‌شود این سامانه به عنوان بخشی از تدابیر امنیتی در اطراف یک خطبه عمومی نادر توسط رهبر معظم ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، مستقر شده بود. در سخنان خود، خامنه‌ای از حمله‌های موشکی بالستیک اخیر ایران به اسرائیل دفاع کرد، حملات تروریستی حماس در سال گذشته را که به تشدید درگیری‌های منطقه‌ای منجر شده است، ستود و گفت که نیروهای نیابتی مورد حمایت ایران به مبارزه ادامه خواهند داد.

بسیاری از ناظران سیستم مقابله با پهپاد لیزری دیده شده در تصاویر اخیر را به عنوان نمونه‌ای از «شکارچی خاموش» چین شناسایی کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد این اشتباه است. تصاویر شناخته‌شده از «شکارچی خاموش» و مدل‌های آن، از جمله نمونه‌هایی که در خدمت عربستان سعودی هستند، نشان می‌دهند که این سیستم یک برجک با یک دریچه دایره‌ای بزرگ (که احتمالاً هدایت‌کننده پرتو آن است) در سمت راست یک ستون مرکزی دارد. برجک «شکارچی خاموش» همچنین دریچه‌های دایره‌ای کوچکتری دارد که احتمالاً شامل دوربین‌های الکترو-اپتیکی و/یا مادون قرمز برای شناسایی، ردیابی و درگیری با هدف در سمت راست و چپ ستون مرکزی هستند.

شایان ذکر است که هم سیستم «شکارچی خاموش» و هم «شن نونگ» دارای رادارهای کوچکی در بالای برجک‌های خود هستند که برای کمک به شناسایی و ردیابی اهداف استفاده می‌شوند، و این ویژگی نیز در سیستم دیده شده است.

قانون برای امریکایی ها نیست

دستگاه‌های کورکننده (dazzlers) به طور کلی لیزرهای با قدرت پایین‌تری هستند که برای ایجاد اثرات موقت، غیرمخرب و قابل برگشت طراحی شده‌اند، برخلاف سلاح‌های انرژی هدایت‌شده لیزری با قدرت بالا. در سال ۱۹۹۵، یک پروتکل اضافی به کنوانسیون تسلیحات متعارف خاص اضافه شد که به امضاکنندگان، از جمله ایالات متحده، ممنوعیت استفاده از “سلاح‌های لیزری که به‌طور خاص برای ایجاد کوری دائمی در چشم‌های بدون محافظ یا چشم‌هایی با دستگاه‌های اصلاحی طراحی شده‌اند” را اعمال می‌کرد. این پروتکل همچنین تصریح می‌کند که “کوری به‌عنوان اثر جانبی یا فرعی از کاربرد مشروع نظامی سیستم‌های لیزری، از جمله سیستم‌های لیزری که علیه تجهیزات اپتیکی استفاده می‌شوند، تحت این ممنوعیت قرار نمی‌گیرد”، اما از طرف‌های شرکت‌کننده می‌خواهد تا تمام اقدامات ممکن را برای جلوگیری از این مسئله انجام دهند.

بر این اساس، امروزه سطوح مختلفی از دستگاه‌های کورکننده لیزری در استفاده نظامی فعال هستند، از جمله در نیروهای مسلح ایالات متحده. به عنوان مثال، LA-9/P که قابل حمل توسط فرد و شبیه به یک تفنگ است و Optical Dazzling Interdictor, Navy (ODIN) که روی کشتی‌ها نصب می‌شود. بسیاری از طراحی‌های بزرگتر مانند ODIN به‌طور مشخص برای مقابله با پهپادها طراحی شده‌اند و از این قابلیت برخوردارند.

اژدهای چینی بی نظیر است

«شن نونگ»، قادر به شناسایی پهپادها تا فاصله ۵ کیلومتری (۳.۱ مایل) با استفاده از رادار خود است. توان لیزر این سیستم که بین ۱۰ تا ۲۰ کیلووات اعلام شده، گفته می‌شود که می‌تواند حملات کور کننده غیرمخرب یا «کورکننده» را تا محدوده‌ای نزدیک به ۳ کیلومتر (۲ مایل) انجام دهد و در واقع قادر است برخی از اهداف را که به فاصله یک و نیم کیلومتری (یک مایل) نزدیک شوند، نابود کند. همچنین مشخصات نشان می‌دهد که لیزر این سیستم می‌تواند تا ۲۰۰ ثانیه (کمی بیش از سه دقیقه) به صورت مداوم کار کند و برای اولین درگیری و همچنین بین شلیک‌ها به کمتر از پنج دقیقه زمان برای شارژ نیاز دارد. این موضوع به برخی از نقاط قوت و ضعف اصلی سلاح‌های انرژی هدایت شده لیزری اشاره می‌کند که از جمله مزایای آن‌ها می‌توان به قابلیت عملکرد با عمق نامحدود «مهمات» اشاره کرد، اما در عین حال آن‌ها تنها می‌توانند یک هدف را به طور همزمان مورد هدف قرار دهند و نیاز به مدتی زمان برای شارژ یا خنک شدن بین شلیک‌ها دارند.

این احتمال وجود دارد که سیستم مقابله با پهپاد لیزری که گفته می‌شود جمعه گذشته در تهران مستقر شده بود، یک چیز دیگر باشد؛ شاید یک مهندسی معکوس یا مشتق از نوعی سیستم چینی یا حتی طرحی که ظاهراً به‌طور داخلی توسعه یافته است. بسیاری از سلاح‌های انرژی هدایت شده لیزری که در حال خدمت و یا توسعه هستند، از جمله آن‌هایی که در ایالات متحده تولید می‌شوند، دارای طراحی برجک مشابهی هستند. با این حال، با توجه به شباهت‌های میان آنچه در تصاویر دیده شده و سامانه «شن نونگ»، این احتمال بسیار بعید به نظر می‌رسد.

از آنچه در تصاویر اخیر دیده می‌شود، به نظر می‌رسد که این سیستم لیزری یکی از چندین قابلیت مقابله با پهپادها بوده که با هم ترکیب شده‌اند. یک سیستم بزرگ با آرایه مسطح به‌ویژه شبیه به مفاهیم سیستم‌های مایکروویو با توان بالا است که مزیت آن‌ها این است که پرتوهای گسترده آن‌ها می‌توانند پهپادهای بیشتری را نسبت به لیزر سریع‌تر مختل یا نابود کنند. سامانه های دفاعی ایران با توجه به تسلط ایران در صنایع نظامی و لیزر می تواند این خبر را به به دوستداران ایران بدهد که ساختن چنین سلاح دفاعی برای کشورمان دور از واقعا نیست. همچنین به نظر می‌رسد که یک سامانه جنگ الکترونیک یا یک سامانه اسلحه کنترل از راه دور نیز وجود داشته است. احتمال وجود رادارها و حسگرهای دیگر نیز مطرح است. ترکیب کردن سیستم‌های مختلف می‌تواند پوشش گسترده‌تری در برابر سطوح مختلف تهدیدات هوایی بدون سرنشین فراهم کند.

از آنچه در تصاویر اخیر دیده می‌شود، به نظر می‌رسد که این سیستم لیزری یکی از چندین قابلیت مقابله با پهپادها بوده که با هم ترکیب شده‌اند. یک سیستم بزرگ با آرایه مسطح به‌ویژه شبیه به مفاهیم سیستم‌های مایکروویو با توان بالا است که مزیت آن‌ها این است که پرتوهای گسترده آن‌ها می‌توانند پهپادهای بیشتری را نسبت به لیزر سریع‌تر مختل یا نابود کنند. همچنین به نظر می‌رسد که یک سامانه جنگ الکترونیک یا یک سامانه اسلحه کنترل از راه دور نیز وجود داشته است. احتمال وجود رادارها و حسگرهای دیگر نیز مطرح است. ترکیب کردن سیستم‌های مختلف می‌تواند پوشش گسترده‌تری در برابر سطوح مختلف تهدیدات هوایی بدون سرنشین فراهم کند.

این موضوع باعث افزایش شدید توجه به سیستم‌های ضد پهپاد شده است، از جمله در ارتش ایالات متحده، که در حال کار بر روی توسعه و به‌کارگیری سطوح مختلفی از قابلیت‌های کینتیک و غیرکینتیک است. این شامل سلاح‌های انرژی هدایت شده لیزری و مایکروویو، و همچنین سیستم‌های جنگ الکترونیک است که برخی از آن‌ها در سال‌های اخیر به تعداد محدودی به صورت عملیاتی مستقر شده‌اند. مقامات آمریکایی به چالش‌های سیستم‌های لیزری، به‌ویژه با توجه به حساسیت آن‌ها به عوامل محیطی، نیازهای قابل توجه به انرژی، محدودیت‌های مدیریت فضا، و دیگر مسائل اشاره کرده‌اند. همچنین در به‌کارگیری قابلیت‌های ضد پهپاد توسط نیروهای مسلح ایالات متحده و دیگر بخش‌های دولت آمریکا تأخیر قابل توجهی وجود داشته است، علیرغم تهدیدات واقعی موجود. اکنون با توجه به دستیابی و استقرار ظاهری سیستم ضد پهپاد لیزری انرژی هدایت شده چینی توسط ایران، این مسئله بیشتر برجسته شده است.

دامنه کامل قابلیت‌های فعلی ضد پهپاد لیزری تهران هنوز مشخص نیست، اما حضور احتمالی سامانه «شن نونگ» در آنجا منطقی به نظر می‌رسد آنهم با توجه به تهدیدات پهپادی که این کشور در یک زمان بسیار پرتلاطم با آن مواجه است.