جمعه ۰۲ آذر ۱۴۰۳
بازدید:۱۷۰
صد انلاین | آتش‌سوزی جنگل‌ها در نقاط مختلف ایران درحالی نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده که همچنان سازمان منابع طبیعی گروه مجهز اطفا حریق ندارد و قانونی هم برای مقابله با آتش‌افروزان وجود ندارد.به گزارش صد آنلاین، آتش‌سوزی جنگل‌ها همچنان ادامه دارد و بخش بزرگی از این آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌های زاگرس رخ می‌دهد. رویشگاه بلوط‌ها خاکستر می‌شوند و حیوانات اگر شانس بیاورند و طعمه حریق نشوند، خانه خود را از دست می‌دهند. در کنار همه این‌ها این ما هستیم که با از دست دادن ذخیره‌گاه ۴۵ درصد از آب شیرین و جنگل‌هایی که در معتدل کردن آب و هوا نقش دارند، آینده ترسناکی خواهیم داشت.
جنگل‌های زاگرس با گستردگی در حدود ۱۱ استان کشور با ۶ میلیون هکتار مساحت از مهم‌ترین رویشگاه‌های جنگلی ایران هستند که ۴۰ درصد جنگل‌های کشور را تشکیل می‌دهند و از استان آذربایجان غربی تا فیروزآباد در استان فارس امتداد دارند. بیش از ۸۰ درصد عشایر و بالغ بر ۵۰ درصد دام‌ها در این مناطق سکونت دارند و نقش بسیار پررنگی در عرصه‌های مختلف از جمله امنیت زیستی، غذایی، اجتماعی و اقتصادی دارند.
بهمن ایزدی کویرشناس و از محققانی است که سال‌ها بر روی موضوع آتش‌سوزی جنگل‌ها تحقیق می‌کند. وی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز در خصوص دلیل این اتفاقات گفت: بخش زیادی از آتش‌سوزی‌ها ناشی از دخالت‌های نابه‌جای انسان در طبیعت است. در حقیقت می‌توان گفت ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها با دخالت انسان رخ می‌دهد. ۱۰ درصد باقی مانده هم در اثر صاعقه و عوامل طبیعی رخ می‌دهد. از طرفی باران خوب فروردین باعث شده تا رویش گیاهان بیشتر شود و با شروع فصل گرما این مناطق مستعد آتش‌سوزی هستند.
ایزدی عنوان کرد: بخشی از ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌های عمدی با هدف از بین بردن مرتع و جنگل به منظور تغییر کاربری انجام می‌شود تا بعدها از این زمین‌ها برای زراعت، باغداری و حتی ساخت و ساز استفاده شود.
وی با اشاره به اینکه از سال ۹۹ شدت آتش‌سوزی‌ها افزایش پیدا کرد، بیان کرد: قبل از آن آتش‌سوزی‌های مقطعی داشتیم اما به این شدت و گستردگی نبودند. ما مطالعه کردیم و تحقیقات نشان می‌دهد که بخش زیادی از آتش‌سوزی‌ها عمدی هستند.
عواقب آتش‌سوزی جنگل‌ها برای مردم
محقق درخصوص عواقب آتش‌سوزی جنگل‌ها توضیح داد: مناطقی که آتش گرفته‌اند اکوتون یا بوم مرزهای ما هستند که نقش موثری در کنترل جریانات هوایی غالب بر گستره رشته کوه زاگرس دارند. در بوم مرزها وجود رویشگاه‌های پر تراکم، شرایطی ایجاد کرده که در برابر ورود هوای گرم و خشک عربستان سعودی را می‌گیرد و نمی‌گذارد که این هوای خشک بر گستره زاگرس غلبه کند و هوای خنک و متبوعی را که از سمت کردستان و آذربایجان وارد زاگرس می‌شود، بر منطقه مسلط باشد.
وی افزود: هوای خشکی که وارد منطقه می‌شود در تلاقی با هوای مدیترانه‌ای موجب افزایش ابرها می‌شود. وقتی این مناطق آتش می‌گیرند، بر آب و هوای منطقه هم اثر می‌گذارند. آخرین آتش‌سوزی ۱۰ روز طول کشید که واقعا اتفاق بدی است. در حقیقت این آتش‌سوزی‌های می‌تواند تغییراتی در نزولات جوی ایجاد کند و روند معمولی بارندگی از دست می‌رود. سال گذشته ما پاییز و زمستان خوبی در زاگرس نداشتیم. تغییر آب و هوا و از بین رفتن پوشش گیاهی منجر به وقوع سیل‌های ناگهانی و خشکی‌های طولانی مدت می‌شود.
ایزدی با اشاره به اینکه جنگل‌های زاگرس ذخیره‌گاه ۴۵ درصد از آب باکیفیت کشور هستند و آتش‌سوزی‌ها منجر به از دست رفتن این ذخیره‌گاه می‌شود، توضیح داد: تهی شدن آبخوان‌ها هم مشکلات متعددی ایجاد خواهد کرد. حداقل ۱۱ استان ناحیه زاگرسی از منابع طبیعی استفاده می‌کنند و معیشت اقتصادی این استان‌ها وابسته به این آب است. این ۱۱ استان هم نیمی از جمعیت کشور هستند.
محقق بیان کرد: رویشگاه‌ها عامل حفظ آبخوان‌ها هستند. ۷۰ درصد این رویشگاه‌ها را جنگل‌های بلوط تشکیل می‌دهند. در این منطقه درختان بنه چند صد ساله وجود دارند که نزولات جوی را به سمت آبخوان‌ها هدایت می‌کنند. وقتی هم که اب‌خوان‌های ما غنی از آب باشد، زندگی جریان پیدا می‌کند و معیشت مردم محلی هم تامین می‌شود.
مهاجرت‌های اقلیمی تبعات از دست دادن منابع طبیعی
وی ادامه داد: بیشتر آب‌های نواحی زاگرس وارد جلگه خوزستان می‌شود اما در استان‌های جنوبی به ویژه خوزستان، مهاجرت اقلیمی افزایش پیدا کرده و این ناشی از محدودیت‌هایی است که در کارکرد طبیعی منطقه ایجاد شده و دیگر آبی نیست. همه این‌ها و تغییر کاربری‌های بسیار و تبدیل جنگل به مزارع، باغداری و صنایع باعث شده تا جنگل شرایط مرطوب خود را ازدست داده و بیمار شود. در سال‌های اخیر تعداد پروانه‌های سفید برگ‌خوار در زاگرس افزایش پیدا کرده است.
ایزدی با انتقاد از عملکرد مسئولان عنوان کرد: متاسفانه مسئولان برنامه پیشگیری برای جلوگیری از وقوع آتش‌سوزی‌ها ندارند و حتی در زمان وقوع آتش‌سوزی هم اقدام چندانی صورت نمی‌گیرد. مشکل از جایی آغاز می‌شود که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، محیط زیست و غیره هنوز آتش‌سوزی‌ها را به چشم بحران نمی‌بینند و توجه جدی ندارند. اگر مردم محلی و سازمان‌های مردم نهاد نبودند، گستره وسیعی را از دست داده بودند.
وی ادامه داد: آمار رسمی می‌گوید که در سال ۱۴۰۰ میزان ۷۵ هزار هکتار در استان فارس که بیشترین میزان رویشگاه را دارد، سوخته است. این آمار وحشتناک است.اگر این روند ادامه پیدا کند، ما دچار فشارهای اجتماعی و اقتصادی متعددی می‌شویم. اول باید واکاوی شود که اتاق فکر این آتش‌سوزی‌ها کجاست و سپس هوشمندانه با آن‌ها مقابله کنند.
حسین آخانی استاد دانشگاه و فعال محیط زیست هم در پاسخ به این سوال ایسکانیوز که آیا پژوهشی درباره علت این آتش‌سوزی‌ها انجام شده است یا خیر، گفت: هر آتش‌سوزی پژوهش خود را نیاز دارد، برخی عمدی و برخی سهوی است. تعدادی از آتش‌سوزی‌هایی که در زاگرس رخ می‌دهد ناشی از آتش زدن مزارع است. کشاورزان برای از بین بردن باقی مانده گندم و جو در مزارع، زمین را آتش می‌زنند و آتش شعله‌ور شده و به منابع طبیعی سرایت می‌کند. اثبات دلیل هر کدام از آتش‌سوزی‌ها نیازمند تحقیق علمی و بررسی از سوی پلیس است و باید این کار انجام شود؛ چراکه اگر ندانیم علت چیست نمی‌توانیم به درستی پیشگیری کنیم. به نظر نمی‌آید آتش‌سوزی‌هایی که ما در ایران داریم منشا طبیعی داشته باشند و احتمال بسیار قوی منشا انسانی دخیل است.
در مورد آتش‌سوزی خلا قانونی داریم
وی درخصوص وظایف سازمان منابع طبیعی و محیط زیست در این خصوص توضیح داد: وظیفه اصلی بر دوش منابع طبیعی است و محیط زیست هم وظایفی دارد اما در مورد آتش‌سوزی قانون شفاف نیست. بسیاری از دستگاه‌ها از جمله پلیس و وزارت جهاد کشاورزی باید دراین خصوص فعال باشند. وزارت جهاد کشاورزی باید از آتش‌زدن مزارع جلوگیری کند. در مورد آتش‌سوزی خلا قانونی داریم؛ در بسیاری از کشورهای دنیا ایجاد آتش در اکوسیستم‌های حساس به کلی ممنوع است اما ما قانونی در این باره نداریم. پلیس نمی‌تواند مانع ایجاد آتش شود و این نقص است.
استاد دانشگاه عنوان کرد: افراد برای تفریح به طبیعت می‌روند و آتش ایجاد می‌کنند. حتی در منطقه حفاظت شده شکارچیان و چوپان‌ها آتش ایجاد می‌کنند و به منابع طبیعی سرایت می‌کند. اگر مجازات‌های سنگینی برای آتش زدن در نظر بگیریم کمتر کسی برای یک تفریح چند ساعته آتش ایجاد می‌کند.
وی با انتقاد از نبود گروه‌های مجهز اطفای حریق و انجام کار توسط نیروهای محلی، بیان کرد: من با این شکل مبارزه با آتش‌سوزی موافق نیستم. بسیاری از کسانی که این کار را می‌کنند، آموزش ندیده‌اند و تخصص لازم را ندارند. خاموش کردن آتش باید توسط گروه‌های حرفه‌ای با تجهیزات کافی و لباس‌های ضد آتش انجام شود. وقتی مردم محلی با لباس عادی سراغ آتش می‌روند و از دستگاه دمنده استفاده می‌کنند، احتمال وقع هر حادثه‌ای وجود دارد. دستگاه دمنده مخزن سوخت دارد و ممکن است منفجر شود.
فعال محیط زیست ادامه داد: یکی از مطالبات مهم ما از دولت این است که برای اطفای حریق همان‌طور که در شهرها آتش‌نشان داریم، ناوگان قوی در منابع طبیعی داشته باشیم که مسئول اطفای حریق باشند. این گروه هم تنها در صورتی مجاز به استفاده از داوطلبان باشند که آموزش دیده باشند.
آخانی معتقد است که ما وارد فاز افزایش گرما در کره زمین شده‌ایم و اگر می‌خواهیم این مسائل را ریشه‌ای حل کنیم در کنار وجود افراد آموزش دیده برای حوادث، باید رفتار خود را اصلاح کنیم. نمی‌توان به همین روال سوخت فسیلی مصرف کنیم و انتظار داشته باشیم که شرایط بهتر شود.
هر روز ویدیوهایی از جای جای ایران ارسال می‌شود که جنگل در حال سوختن است و این تنها مردم محلی هستند که بدون آموزش و تنها با هدف نجات محیط زیست به دل آتش می‌زنند. چطور وقتی همه اذعان دارند که نقش انسان در این آتش‌سوزی‌ها پررنگ است، کاری برای پیشگیری انجام نمی‌شود؟ چرا قانونی نداریم که با آتش افروزان برخورد جدی کند؟ از دست دادن ذخیره‌گاه ۴۵ درصد از آب شیرین در کشوری که روی کمربند بیابانی جهان قرار گرفته، یعنی وقوع یک فاجعه انسانی در آینده و اگر امروز مسئولان کاری برای بهبود شرایط نکنند، یکی از بزرگترین ثروت این سرزمین یعنی جنگل‌ها را از دست می‌دهیم.
مهر
برچسب ها :